Program Rozwoju Relacji RDI (ang: Relationship Development Intervention) jest pierwszym program przygotowanym z myślą o tym, żeby pomóc dzieciom z deficytami. Deficytami, które utrudniają tym dzieciom zawieranie i utrzymywanie relacji z innymi ludźmi. Podstawą programu jest przesłanka, że zawieranie i bycie w związku jest celem samym w sobie i nie potrzeba tutaj dodatkowej motywacji. Kiedy typowe dziecko angażuje się w zabawę z dorosłym lub rówieśnikiem zyskuje natychmiast zastrzyk pozytywnej energii i jest podekscytowane. W tym samym czasie opuszcza go ponury nastrój i stres. Niestety, większość dzieci, z którymi mamy do czynienia nie czerpie tak wiele satysfakcji z kontaktów z innymi. W trakcie realizacji opisywanego programu uświadomisz sobie jak wiele wysiłku włożyliśmy w to aby przygotować program pozwalający dziecku cieszyć się z pogłębiania relacji z innymi. Tak szybko jak to tylko możliwe chcemy pokazać dziecku otaczający go społeczny świat. Nie chcemy przy tym oferować dziecku nagrody za to, że zacznie dostrzegać to co mu chcemy pokazać. Liczymy raczej na to, że samo będzie ciekawe i podekscytowane tym co może się dowiedzieć. Chcemy, aby dziecko myślało w kategoriach: "Sprawdźmy o co tu chodzi. Może będzie zabawnie."
RDI to program, w którym zapraszamy dziecko do udziału. Nie trzeba uciekać się do przymusu czy przekupstwa. Przeciwnie, będziemy zapraszać dziecko aby pozwoliło nam prowadzić siebie do nowych ekscytujących rzeczy otaczającego świata. To wszystko oznacza poznawanie nowych rzeczy za pomocą wzroku, słuchu, dotyku, a także poznawania nowych sposób postępowania. Zmiany będą następowały stopniowo ale systematycznie. Będziesz dla swojego dziecka zaufanym przewodnikiem po świecie. Dziecko będzie się przy Tobie czuło bezpieczne, bez względu na to czy ten otaczający nas świat jawi się coś przerażającego czy ekscytującego.
W przeciwieństwie do instrumentalny umiejętności społecznych umiejętności relacyjne dają się w niesamowity sposób przenosić z jednej osoby na drugą. Jeśli ktoś nauczy się jak być dobrym przyjacielem będzie z pewnością wiedział jak być dobrym synem, bratem, członkiem drużyny, małżonkiem czy współpracownikiem. Relacyjne umiejętności społeczne są prawie całkowicie wymienne. Umiejętności potrzebne do tego, żeby być dobrym przyjacielem są prawie takie samej jak umiejętności wymagane do tego aby być dobrym członkiem rodziny czy członkiem drużyny. Wszystkie te umiejętności rozwijają się razem. Nie sposób nauczyć się jak być dobrym przyjacielem i jednocześnie nie mieć pojęcia jak być dobrym partnerem w innych związkach.
Przewodnik
Staniesz się zaufanym przewodnikiem swojego dziecka w socjalnym świecie. Mamy nadzieję nauczyć Cię stopniowo dodawać odrobiny nowości, wymieszanej z przewidywalnymi elementami, w taki sposób aby powstała mieszanka nie była niepokojąca lecz raczej ekscytująca i tworząca "uzależnienie" od ciągłych społecznych nowości. Bycie przewodnikiem pociąga za sobą to, że stanie się partnerem swojego dziecka. Początkowo jednak będziesz trzymać ścisłą kontrolę nad tym partnerstwem. Nie ma sensu pozwalać aby nowicjusz, który posiada liczne braki prowadził doświadczonego eksperta. To tak jakby pozwolić osobie głęboko dyslektycznej aby uczyła Ciebie czytania. Będziesz się starać brać jak najwięcej z tego co oferuje Twoje dziecko i integrować to z aktywnościami, które chcesz mu zaprezentować. Niemniej jednak to Ty decydujesz co weźmiesz. Pamiętaj też, że jako przewodnik dyktujesz także tempo marszu.
Regulowanie tempa marszu oznacza dopasowywanie elementów Twojego zachowania do unikalnych potrzeb dziecka. Dla przykładu, trzeba wziąć pod uwagę unikalne potrzeby dziecka w zakresie ruchu czy języka. Oznacza to dopasowanie tempa w jakim idziesz w taki sposób, aby dziecko z ograniczeniami motorycznymi było w stanie dotrzymać Ci kroku. Oznacza to także wykorzystywanie jego słów, zdań, czy niektórych aktywności o ile nie kolidują one z Twoim przewodnictwem. I wreszcie oznacza to także określenie jak szybko będziesz mogła dodawać nowe aktywności, modyfikować istniejące oraz ile razy będziesz mogła daną czynność powtórzyć zanim dziecko się znudzi. Kiedy uda Ci się to wszystko prawidłowo określić stworzysz dla dziecka otoczenie, w którym będzie mógł odczuć bezpieczeństwo i przewidywalność, a jednocześnie dziecko nie będzie się obawiało nowości.
Wybraliśmy termin "trener" do określenia Twojej roli. Termin ten może być zastosowany do rodziców, nauczycieli, terapeutów czy innych zaangażowanych osób. Termin "trener" jest daleki od medycznych terminów związanych z "patologią". Bycie trenerem wymaga bycia uważnym obserwatorem, nie tylko dziecka lecz także i siebie. Staniesz się wytrawną akrobatką, która balansuje na linie i zawsze stara się aby interakcja z dzieckiem była na najwyższym możliwym poziomie - kiedy to dziecko czuje ekscytacje wyzwaniem i jednocześnie wie, że ma kompetencje by temu wyzwaniu sprostać. Aktywności tworzone są w tym celu by dziecko ciągle czymś zaskakiwać, ale go nie szokować. To jak chodzenie do parku rozrywki, gdzie ciągle jesteś czymś miłym zaskakiwany i ciągle chcesz więcej. Niestety, ciągle będziesz popełniał błędy. Prawda jest taka, że nawet najbardziej wytrenowani trenerzy popełniają czasem błędy używając zbyt dużej ilości przewidywalności lub dodając zbyt dużej ilości nowości. Najważniejsze, aby uczyć się na własnych błędach i korygować swoje postępowanie.
Zwróć szczególną uwagę na to aby znacząco modyfikować swoją role w miarę jak będziesz przechodzić przez kolejne etapy i poziomy. Na etapie pierwszych staniesz się centrum uwagi Twojego dziecka: bardzo instruującym ale zabawnym przewodnikiem, który prezentuje podstawowe elementy relacji społecznych. Będziesz się starał aby odwrócił głowę w Twoim kierunku nie po to aby nawiązać kontakt wzrokowy, ale po to aby pokazać mu ekscytujący wyraz twarzy, którym dziecko będzie uradowane. Nie będziesz starała się aby dziecko zwróciło na Ciebie wzrok tylko po to, abyś mogła zobaczyć, że na Ciebie patrzy. Takie postępowanie może sprawić, że dziecko będzie unikać patrzenia w Twoim kierunku. Nie będziesz starała się go przestraszyć, aby nie wywołać u niego smutku. Z czasem Twoja rola będzie się zmieniać. Wraz z końcem drugiego poziomu staniesz się aktywnym partnerem dziecka, a na poziomie trzecim będziesz moderować zachowanie dziecka. Wraz z zakończeniem trzeciego poziomu doznasz uczucia przyjemności odsunięcia się w cień w sytuacjach kiedy Twoje dziecko będzie w kontakcie z innymi osobami. Dziecko będzie w stanie samodzielnie podtrzymać dialog i nie będzie musiało polegać na Tobie. Zmiany w Twojej roli będą stopniowe i powolne, ale są bardzo ważne.
Przebieg nauki umiejętności relacyjnych
Jak zdają sobie sprawę czytelnicy naszej pierwszej książki, kompletny program składa się z 6. poziomów i 24. etapów. Każdy poziom składa się z 4. etapów. Każdy z poziomów reprezentuje ogromną zmianę w umiejętnością relacyjnych w porównaniu do poprzedniego poziomu. W miarę jak będziemy poznawać coraz to nowe poziomy, umiejętności konieczne do wykonywania kolejnych ćwiczeń będą rosły wykładniczo. Niniejsza publikacja zawiera zestaw ćwiczeń do pierwszych trzech etapów Programu Rozwoju Relacji. Dla wszystkich niewtajemniczonych w Program Rozwoju Relacji przedstawiamy tutaj krótki opis wszystkich sześciu poziomów programu.
Poziom 1. Nowicjusz
Na poziom pierwszym staramy się przygotować dziecko, aby było dobrym uczniem i chciało poznawać świat relacji i uczuć. Na tym etapie uczniowie określani są jako "nowicjusze" i nie wymaga się od nich wiele jeśli chodzi o regulacje relacji. Ten etap jest fundamentem całego przewodnictwa. Na tym etapie dziecko uczy się stawiać dorosłych w centrum swojej uwagi. Dziecko nabywa umiejętności Społecznego Odnoszenia, czyli używania innych osób jako punktu odniesienia.
Poziom 2. Uczeń
Na poziomie drugim staramy się nauczyć nasze dzieci (które teraz określane są mianem "uczniów") odpowiedzialności za wspólną regulację i naprawę komunikacji. Wyraźnie podkreślamy też rolę nauki w celu czerpania radości ze zmienności i gwałtownej zmiany obiektu zainteresowania. Pod koniec poziomu drugiego włączymy rówieśników naszych dzieci do aktywności.
Poziom 3. Osoba podejmująca wyzwania
Ten środkowy poziom wprowadza nasze dziecko (które teraz będzie "osobą podejmującą wyzwanie") w świat improwizacji i współtworzenia. Na tym etapie dziecko pozna znaczenie słowa "razem" oraz przekona się, że są rzeczy do osiągnięcia przez grupę, które nie sposób osiągnąć pojedynczo. Na tym poziomie dziecko po raz pierwszy będzie praktykować swoje umiejętności relacyjne w małych grupach. Ta publikacja zakończy się na opisach ćwiczeń do trzeciego poziomu.
Poziomy poniżej przeznaczone są dla starszych dzieci i dorosłych. Ćwiczenia do tych poziomów znajdziesz w książce "Development Intervention with Children, Adolescents and Adults."
Poziom 4. Podróżnik
Ten poziom przenosi nas ze świata celebracji relacji do świata percepcji i subiektywnych doznań. Na tym poziomie uczniowie (zwani teraz "podróżnikami") dowiadują się, że istnieje wiele punktów widzenia i poznają urok wyobraźni. W rozdziale czwartym nieustannie przypominamy, że świat nie jest absolutem i wiele rzeczy jest względnych. Dowiemy się, że punkt widzenia jest niemal tak samo istotny jak to na co się patrzy.
Poziom 5. Odkrywca
Na tym poziomie temat relacji ponownie ulega transformacji. Tym razem skupimy się na świecie pomysłów, zainteresowań, wierzeń i reakcji emocjonalnych. Dialogi staną się niezwykle bogate ponieważ ich uczestnicy będą się dzielić swoimi wewnętrznymi światami. Dziecko, zwane teraz odkrywcą, będzie w stanie odkrywać swoją i innych osób przeszłość i przyszłość. Będziemy się starać, żeby dziecko nauczyło się patrzyć z perspektywy innych osób - to ważny krok na drodze do empatii.
Poziom 6. Partner
Nasz ostatni rozdział koncentruje się na rozwijaniu partnerstwa. Partnerstwa potrzebnego do utrzymywania trwających całe życie związków. Partnerzy bezustannie monitorują swoje związki, czy to z rodziną i innymi osobami. Rozwijają poczucie osobistej tożsamości i bezustannie dążą to ulepszania swoich relacji bazując na zaufaniu i otwartości.
Przegląd aktywności
Pobieżne spojrzenie na listę wszystkich aktywności może przynosić wrażenie, że wszystkie aspekty dotyczące relacji zostały uwzględnione. Nic bardziej odległego od prawdy. Pomimo, że program sprawia wrażenia obszernego, zwłaszcza porównując go do innych programów dotykających sfery społecznej, to tak naprawdę jest oprócz programu jeszcze bardzo wiele do zrealizowania. Wiele z przedstawionych ćwiczeń stanowi tylko model do tworzenia kolejnych ćwiczeń. Staraliśmy się przy opisach ćwiczeń proponować różne inne, alternatywne sposoby przeprowadzenia tych ćwiczeń. Zachęcamy także do tego, abyś Ty także starała się wprowadzać nowatorskie elementy do ćwiczeń. Nie zapomnij też podzielić się swoimi pomysłami na naszej stronie internetowej.
Opisywane ćwiczenia staraliśmy się przedstawić w przystępnej formie. Każde z ćwiczeń rozpoczyna się od sekcji "Kluczowe aspekty". W założeniu ta sekcja powinna przybliżyć Ci jaki jest cel opisywanego ćwiczenia. Po tej sekcji przedstawiamy krótkie uzasadnienie dla tego ćwiczenia, a także jak opisywane ćwiczenie łączy się z już wykonanymi ćwiczeniami lub z tymi, które są dopiero przed nami. Następne sekcje opisują kluczowe aspekty wykonywanego ćwiczenia. W sekcja "Uczestnicy" piszemy ile jest wymaganych osób do wykonania ćwiczenia. Od etapu siódmego wykonywane ćwiczenia będą wymagały zaangażowania rówieśnika naszego dziecka. Wcześniejsze rozdziały mogą być z powodzeniem realizowane w domu, klasie szkolnej czy małej grupie osób. Należy przy tym pamiętać, że to trener ma być w głównym centrum zainteresowania dziecka. Interakcja z innymi dziećmi rozpoczyna się od rozdziału siódmego. Sekcja "Przygotowanie" prezentuje wymagane do przeprowadzenia ćwiczenia rekwizyty. W rozdziale "Instrukcja" opisujemy krok po kroku jak należy przeprowadzić ćwiczenie. Sekcja "Modyfikacje" to miejsce, w którym znajdziemy alternatywne sposoby przeprowadzenia ćwiczenia. Ostatnia sekcja "Trudności / Wyzwania" skupia się tych aspektach wykonywane ćwiczenia, które mogą nie pójść tak jak to sobie zaplanowaliśmy.
Ćwiczenia są pomyślane w ten sposób, że wymagają nabycia pewnej wprawy, żeby wykonać je prawidłowo. W niektórych przypadkach minie wiele godzin zanim zostaną poprawnie wykonane. Niektóre z ćwiczeni są pomyślane w ten sposób, że prawdopodobnie wymagają radykalnej zmiany Twojego dotychczasowego sposobu komunikacji. Niektóre z ćwiczeń mają sens tylko w określonych sytuacjach. Przedstawiliśmy ćwiczenia których perfekcyjne opanowanie zajmie z pewnością wiele miesięcy, ale są też takie, które będą wymagały tygodni. Jak długo dane ćwiczenie powinno być wykonywane zależy do dziecka i od tego jaką wolnego ilością czasu codziennie dysponujesz. Apelujemy aby się nie śpieszyła! Zdajemy sobie sprawę, że wolne tempo będzie wymagało od Ciebie większej dozy zaangażowania, ale jeśli będziemy postępować zbyt szybko to dziecko nigdy nie zaznana uczucia prawdziwego partnerstwa i kompetencji.
Możesz wybierać dowolne spośród zaprezentowanych ćwiczeń. Nie mamy nic przeciwko temu jeśli ominiesz ćwiczenie które wyda ci się odpychające lub wiesz, że Twoje dziecko opanowało to lub podobne ćwiczenie do perfekcji. Ostrzegamy Cię jednak na wybieraniem ćwiczeń, które są wyraźnie powyżej poziomu, na którym obecnie znajduje się Twoje dziecko. Takie ćwiczenia mogą prowadzić do frustracji, zarówno Twojej jak i dziecka.
Ćwiczenia są przedstawione w rosnącym stopniu trudności. Dla tych którzy zdecydują się nie podporządkowywać Programowi Rozwoju Relacji strona z Zestawem Ćwiczeń przyjdzie z pomocą. Można się nią posłużyć jak indeksem wszystkich ćwiczeń. Dla wszystkich ćwiczeń mamy informację o celu danego ćwiczenia oraz co jest głównym tematem przewodnim danego ćwiczenia. Tematy przewodnie to: Współpraca, Komunikacja, Dyskusja, Funkcjonowanie emocjonalne, Elastyczność, Samoregulacja, Rodzina, Grupa, Rozwiązywanie problemów i Rozwój własny.
Dla tych z nas, którzy pracują w szkołach czy innych placówkach, w których stawiania celów i monitorowanie ich realizacji jest bardzo ważne stworzony został Formularz Śledzenia Postępów. W formularzu tym przedstawione są wszystkie cele do osiągnięcia i odpowiednie ćwiczenia, które pozwalają te cele osiągnąć. Możesz wybrać sobie jakiś cel i realizować odpowiednie ćwiczenia.
Przyjaźń wymaga wiele umiejętności, o których nie myślimy jak o umiejętnościach społecznych. Na liście ćwiczeń znajdziemy takie, które dotyczą elastycznego myślenia, błyskawicznej zmiany osoby, na której się koncentrujemy, samoregulacji, refleksji, planowania, regulacji emocjonalnej, improwizacji, kreatywności, rozwiązywania problemów i radzenia sobie z błędami. Przyjaźń wymaga też umiejętności bardziej kojarzonych ze strefą społeczną. Można do nich zaliczyć umiejętność pracy w grupie czy wzajemną konwersację.
Wskazówki dla trenerów
Zanim przejdziemy do opisów poszczególnych ćwiczeń chcielibyśmy przedstawić podstawowe zasady bycia trenerem. Mamy nadzieję, że będziesz często tutaj zaglądał.
Koncentracja na kompetencjach
Nie sposób przecenić tego jak ważne jest aby dziecko nauczyło się, że może być aktywnym uczestnikiem podczas budowania relacji. Dziecko musi doświadczać poczucia kompetencji oraz radości. Kiedy dziecko dowiaduje się, że może być równorzędnym partnerem jego motywacja do pracy dramatycznie wzrasta. Wszystko to sprawia, że lepiej jest zacząć od ćwiczeń łatwiejszych. Musimy to o czym powiedzieliśmy również brać pod uwagę przy doborze rówieśnika do ćwiczeń (kiedy przyjdzie na to czas). Nie jest dobrym rozwiązaniem sparowanie naszego dziecka z deficytami z kimś o wiele bardziej kompetentnym.
Oświetlanie
W trakcie ćwiczeń będziemy się starali aby nasze dziecko koncentrowało się informacji emocjonalnej. Nazywamy to "oświetlaniem". Emocje są przekazywane głównie za pomocą narządu wzroku. Nauczysz się ograniczać ilość komunikatów werbalnych i używać bardzo mocno mimiki twarzy. Będziesz wzmacniać komunikaty emocjonalne za pomocą przesadnej mimiki twarzy, gestów, powolnego i wyraźnego tempa wymowy.
Prostota
Umiejętności relacyjne powinny być zdobywane starannie ponieważ każdy nowe umiejętności bazują na poprzednich i same powinny stanowić solidne rusztowanie dla kolejnych. Podczas początkowych ćwiczeń otoczenie dziecka powinno być proste, pozbawione mogących rozpraszać detali. Także ćwiczenia powinny być proste. Chcemy mieć pewność, że pracujemy w danej chwili nad jedną umiejętnością. Początkowe ćwiczenia są pomyślane w tej sposób aby nie dopuścić do tego, że musimy walczyć z rekwizytami wykorzystywanymi w ćwiczeniu o uwagę dziecka.
Przestrzeń
Używając słowa przestrzeń mamy na myśli dwie przestrzenie. Psychiczną i fizyczną. Nie można ograniczać ćwiczeń nauki relacji tylko do specyficznej pory dnia. Oczywiście powinien być wyznaczany zakres czasu, w którym realizujemy ćwiczenia, ale jeśli nabywanych podczas ćwiczeń umiejętności nie da się wykorzystać w pozostałej części dnia to będą one stopniowo zanikać. Dopilnuj, że ćwiczenia nie były tylko wytężoną pracą. One mają być także zabawą. Trzeba uważać żeby się przedwcześnie nie wypalić. RDI jest jak maraton nie jak bieg sprinterski. Wykonywanie ćwiczeń powinno być formą rozrywki. Dla Twojego dziecka i dla Ciebie. Jeśli podczas ich wykonywania czujesz jakbyś wykonywała ciężką pracę to znaczy, że coś poszło nie tak. Jeśli się tak zdarzy to przejrzyj ćwiczenie. Daj sobie trochę czasu, przemyśl co robiłaś źle i wróć do ćwiczenia z nową, wielką dozą podekscytowania i zaangażowania. Tym razem ćwiczenie będzie frajdą dla wszystkich.
Balansowanie przyjemności z odpowiedzialnością
Staraj się, żeby ćwiczenia były zabawne i żywiołowe, ale nie pozwalaj dziecku wprowadzać zbyt wiele różnorodności dopóki nie osiągnie takiego etapu, że jako nasz partner będzie potrafiło regulować naszą interakcję. Zawsze najpierw uczymy dziecko, żeby potrafiło funkcjonować jako nasz partner a dopiero potem pozwalamy jemu na improwizacje i dodawanie nowych elementów. Jedną z naszych maksym jest: "Żadnej zmienności bez wzajemnej regulacji".
Umiejętności powinny mieć znaczenie
W miarę jak będziesz "pokonywała" kolejne ćwiczenia z pewnością zauważysz, że włożyliśmy wiele wysiłku, aby nabywane podczas ćwiczeń umiejętności miały swój sens i znaczenie. Można oczywiście nauczać umiejętności i nie przejmować się do jakich celów będą one używane, ale nie należy być wtedy zdziwionym, jeśli te umiejętności okażą się zupełnie nieprzydatne. W przeszłości uczyliśmy umiejętności społecznych nie zwracając uwagę na to czy dziecko dorosło do takich umiejętności i jak i tym, czy będą one potem wykorzystywane. Nasi podopieczni zostali nauczeni skomplikowanych umiejętności, których poza pokojem ćwiczeń nigdzie nie używali.
Praca nad efektywnością
Interakcja Twojego dziecka ze zdrowymi rówieśnikami nie jest najlepszym sposobem na naukę pierwszych umiejętności relacyjnych. Zdrowi rówieśnicy przejmują na siebie zbyt dużą część interakcji i stworzą zbyt skomplikowane środowisko. Nie ma nic złego w tym, żeby Twoje dziecko spędzało czas ze zdrowymi rówieśnikami tak długą jak długo będzie to z korzyścią dla niego. Nie ma jednak co liczyć, że dziecko nauczy się w ten sposób jak być partnerem w relacji. Dzieci z ASD najlepiej uczą się z rówieśnikami, którzy prezentują ten sam poziom rozwoju i to samo tempo nabywania nowych umiejętności. Taki rówieśnik daje sposobność ku temu, aby Twoje dziecko funkcjonowało jak równorzędny partner w regulowaniu ich wzajemnej aktywności. Dzieci, które wspólnie osiągnęły sukces, pomagają sobie wzajemnie i mają wspólnie zainteresowania i aktywności stają się przyjaciółmi. Stają się nimi nawet wcześniej niż my się tego spodziewamy. Podobna uwaga dotyczy większych grup osób i zażyłych przyjaźni. One też z czasem się pojawią, nie forsujmy. Najpierw rzeczy podstawowe, potem te trudniejsze. Nie stawia się wozu przed koniem.
Maksymalizacja rozwoju
Żadne z nas nie ma tyle determinacji aby ciągle wykonywać czynność, która sprawia, że czujemy się niekompetentni. Nikogo nie chcemy stawiać w takiej sytuacji. Powinniśmy pozbyć się fałszywego przekonania, że uczestnictwo dziecka na skomplikowanych społecznych sytuacja dostarcza mu wiele korzyści. Sytuacja w której Twoje dziecko rozumie i ponosi odpowiedzialność za swoją część aktywności a jednocześnie wystawione jest pod Twoim okiem na nowe ekscytujące doznania jest optymalnym warunkiem do rozwoju. Innymi słowy, wykonywane aktywności nie powinny być zbyt proste by nie stały się nudne oraz zbyt trudne by nie stały się przytłaczające. Z naszego doświadczenia wiemy, że wiele dzieci z ASD doświadcza "wypalenia" ponieważ zostały zmuszone do robienia zbyt trudnych rzeczy dla nich. Te przykre doświadczenia sprawiają, że unikają sytuacji społecznych.
Podczas czytania kolejnych stron naszej książki pamiętaj o najważniejszej zasadzie RDI, którą można wyrazić za pomocą frazy "radosna współpraca". Podczas budowania relacji jest szalenie istotne aby każdy jej uczestnik doświadczał uczucia zadowolenia. Co więcej, ta radość powinna płynąć z unikalnej, wzajemnej współpracy. Dziecko musi dostrzec, że źródłem radości nie jest sama zabawa ale dzielenie się wspólnym doświadczeniem ze swoim partnerem. Jeśli tylko będziesz pamiętał o "radosnej współpracy" to przedstawione ćwiczenia sprawią Wam wiele radości i będą naprawdę owocne.
